Onlangs besprak ik het boek ‘Hoe wordt je geen slaaf van het systeem’ van Alexandre Lacroix in mijn wekelijkse radioprogramma Zondag met Sander. Alexandre Lacroix vertelt in zijn boek over de maatschappelijke ontwikkelingen van de huidige tijd, hun oorzaken en hoe we hier op een zinnige manier mee om kunnen gaan. De huidige tijd kenmerkt zich door een toename van controle door de overheid en grote tech bedrijven.

Van vrijheid naar controle

Google en Facebook proberen zoveel mogelijk informatie over ons te verzamelen en die te gebruiken om ons dingen te verkopen. De overheid oefent op haar beurt invloed uit op Google en Facebook om ons bepaalde informatie wel of juist niet te tonen. We dreigen hierdoor gevangen te raken in een wereld waar van bovenaf bepaald wordt wat waar is en wat niet. En hoe we ons zouden moeten gedragen. Door een toenemende afhankelijkheid van internet en Social Media lijkt het erop dat de vrijheid die er eerst was door het internet steeds meer vervalt tot een plek van censuur en controle. Tegelijkertijd worden we voortdurend door de media bestookt met berichten die angst oproepen (virussen, oorlog) of schaamte (we maken de aarde kapot).

Waarom het voelt alsof het leven versnelt

Wat kenmerkend is van de huidige tijd, is dat (bijna) alles dat we willen in een paar muisklikken te verkrijgen is. Of het nu gaat om een abonnement op je favoriete tijdschrift of een nieuwe elektrische fiets, je bestelt het en het wordt meestal binnen één of twee dagen geleverd. Dat is enerzijds mooi, want gemak dient de mens. Maar gemak heeft zoals alles in de wereld ook een andere kant. Namelijk dat wanneer alles wat we willen direct beschikbaar is, dat de bevrediging van het verkrijgen ervan steeds korter duurt. We halen steeds minder voldoening uit de producten die we bestellen. En dat levert een onderliggend gevoel van onbehagen op. In zijn boek schrijft Alexandre Lacroix dat iets in gang zetten, en een lange periode van verlangen totdat het resultaat daar is, tot grotere bevrediging leidt.

Wat creëren we nog zelf?

Ergens is dat ook wel logisch. Wij mensen komen uit een periode van honderden jaren waarin landbouw voor de meeste mensen hun dagelijkse werk was. En landbouw betekent meestal dat je een heel seizoen moet werken en wachten om het resultaat te kunnen oogsten. Natuurlijk werden er ook andere dingen geproduceerd, maar ook die productieprocessen duurden vaak langer dan we in deze tijd gewend zijn. Een mooi voorbeeld is dit filmpje waarin een paar traditionele touwslagers laten zien hoe vroeger van hennepvezel touwen werden gemaakt. Er is veel tijd en arbeid nodig om met drie man sterk een paar meter henneptouw te maken. En vroeger hadden zeilschepen honderden meters henneptouw nodig om te kunnen varen. En ondanks dat het arbeidsintensief is, zie je dat het de touwslagers veel trots en voldoening geeft om hun product te maken.

Een van de bezwaren van Carl Marx was dat de gemiddelde arbeider in de moderne productieprocessen geen enkele verbinding heeft met het eindproduct dat hij produceert. De productieprocessen zijn zo lang en ingewikkeld geworden dat veel werknemers maar een klein onderdeeltje van het eindproduct maken. En dat, zegt Carl Marx, trekt de arbeider leeg. Uiteindelijk heeft alleen de eigenaar van het bedrijf belang bij deze manier van produceren maar leidt het tot geestelijke en financiële uitholling van de mensen die aan de lopende band staan.

Ik zeg niet dat communisme de oplossing is, want daarvan zijn teveel slechte voorbeelden in de praktijk. Maar wat Carl Marx goed zag is dat het energie en voldoening geeft door zelf iets te maken. Daardoor voel je dat het eindproduct iets van jezelf is. En dat is zeker niet het geval als jouw beroep valt onder de categorie Bullshit beroepen. Dat zijn beroepen waarvan de mensen die ze uitvoeren zichzelf afvragen wat ze nu eigenlijk bijdragen aan het geheel. En dat men alleen dit beroep heeft omdat daardoor de maandelijkse lasten betaald kunnen worden. Een bullshit beroep in combinatie met veel consumeren is een recept voor geestelijke armoede en op den duur zelfs het risico op een burnout.

Ontsnappen aan de ratrace

“Hoe ontsnap ik aan de gejaagde maatschappij?” hoor je mensen soms denken. Je kunt daarvoor een B&B beginnen in een vervallen kasteel in Frankrijk, maar dat hoeft niet. De essentie van de gejaagdheid zit hem niet in de buitenwereld, maar hoe je je binnenwereld cultiveert. Zoals Alexandre Lacroix al schreef in zijn boek, wórden we gejaagd doordat de tijd tussen wens en vervulling te kort is.

Een heel simpele oplossing hiervoor is om een deel van je tijd te besteden aan dingen die meer tijd in beslag nemen om tot voltooiing te komen. De natuur is daar perfect voor. In de natuur heeft alles tijd nodig om te ontkiemen, te groeien en tot bloei te komen. En pas daarna kun je de vruchten plukken van je maandenlange zorg en aandacht. Het is geen toeval dat volkstuintjes de laatste jaren zo populair zijn geworden. Bewust of onbewust weten mensen dat het verbouwen van gewassen innerlijke rust geeft.

Het ritme van de natuur

Door dagelijks met je planten bezig te zijn kom je automatisch in het ritme van de natuur. Je wordt geharmoniseerd met een ritme van rust en een cyclus die een heel seizoen duurt. Het geeft je de innerlijke wetenschap dat sommige dingen nu eenmaal tijd nodig hebben om zich te ontwikkelen. Als je een praktijk aan het opzetten bent, dan voel je geen druk om na de eerste week al tientallen afspraken in je agenda te moeten hebben. Een zaailing moet eerst wortels krijgen om voeding op te nemen moet jouw praktijk eerst een basis krijgen voordat er meer klanten kunnen komen.

Wat zijn de wortels van je praktijk? Allereerst het vertrouwen in jezelf dat je in staat bent om mensen te helpen. Het is heel normaal dat wanneer je net begint met een praktijk (of een ander beroep dat je als ZZP’er uitvoert) je jezelf afvraagt of je wel goed genoeg bent. Sterker nog, je voelt je soms een bedrieger. Alsof je niet waardig bent om anderen te helpen met jouw kennis en vaardigheden omdat ze in jouw ogen tekort schieten.

Oplichterssyndroom

Er is zelfs een naam voor in de psychologie: Oplichterssyndroom. Zelfs terwijl je enorm deskundig bent op je vakgebied heb je het gevoel dat je de boel aan het belazeren bent. Je hebt het gevoel dat je ieder moment ontmaskerd kunt worden als een ondeskundig iemand. Wanneer je niet meer dagelijks last hebt van dat gevoel, dan heb je stevige wortels gekregen. En het dagelijks met een groentetuin bezig zijn, helpt je om dit besef in jezelf te verinnerlijken. Je geeft jezelf te tijd om rustig wortel te schieten en je weet dat het zeer ongemakkelijke gevoel dat iedere beginnende ondernemer heeft, uiteindelijk overgaat in een iets minder ongemakkelijk gevoel 😉 . Ondernemen blijft altijd onzeker maar je went aan de onzekerheid.

Van consumeren naar creëren

Ik geloof niet zo in het idee van consuminderen om overconsumptie tegen te gaan. Want als alles om je heen je consumptiegedrag triggert, is het heel lastig om dat te minderen. Denk maar eens (voor de ex-rokers onder ons) hoe lastig het is om minder te gaan roken. Voor je het weet rook je weer evenveel als daarvoor of zelfs nog meer! Wat wel helpt is om er iets anders tegenover te zetten waardoor je de ‘leegte’ van het niet meer roken invult met iets zinnigs. Daarom is creatie de ideale tegenhanger van overconsumptie. Wanneer je zelf dingen gaat creëren heeft dat een heel krachtig effect. Het brengt je in contact met je ware essentie. Mensen zijn creatieve wezens die bedoeld zijn om te scheppen. Iets dat Neale Donald Walsch in zijn boeken zo prachtig heeft beschreven.

Door te creëren gaan we ervaren dat we scheppende wezens zijn. Als dat idee iets te zweverig voor je is, dan zit er ook een hele praktische kant aan. Door zelf dingen te creëren ga je meer waarde toekennen aan alles dat je kunt kopen. Je weet hoeveel tijd en aandacht er nodig is om iets te maken, en dat ga je ook herkennen en waarderen in alles om je heen.

Ik ben ervan overtuigd dat er minder verspilling zal zijn wanneer mensen meer zelf gaan creëren. Of dat nu iets fysieks is zoals groente, fruit, medicinale cannabis of meubels. Of juist kunst, gedichten of interessante dingen waarover je schrijft. Zolang het maar uit jouw geest ontstaat en je het deelt met de wereld om je heen. Je zult merken dat er niets meer voldoening geeft dan wanneer je iemand iets geeft of verkoopt dat je met je eigen handen of hersenen hebt gemaakt

Hoe zat dat ook alweer met bevrijding?

Om terug te komen op het begin van dit artikel, zit bevrijding hem niet zozeer in het fysiek vertrekken naar een plek waar je vrij kunt zijn. Vrijheid ontstaat in jezelf wanneer je niet meer wordt gedreven door de voortdurende drang naar snelle bevrediging. En dat bereik je door je aandacht te verplaatsen naar het scheppen van iets dat langere tijd nodig heeft om te groeien of te maken.

Wil je op de hoogte blijven van interessante ontwikkelingen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling? Luister dan naar mijn wekelijkse radioprogramma waarin ik nieuwe boeken bespreek waarmee je dieper in het leven kunt duiken. Of mijn programma Online Bites met een wekelijkse dosis internetnieuws